TDTU

Avtomatika va telemexanika

Kafedra tarixi

“Avtomatika va telemexanika” kafedrasi “Temir yo’l transportida avtomatika, telemexanika va aloqa” kafedrasi nomi bilan 1961 yilda “Avtomatika, telemexanika va aloqa” fakulteti tarkibida o’z faoliyatini boshladi. Kafedraning birinchi mudiri sifatida “Qozon temir yo’llari”da bosh muhandis lavozimida ishlagan A.A. Plotnikov faoliyat yuritdi.

1964 yili “Temir yo’l transportida avtomatika va telemexanika” kafedrasi alohida kafedra sifatida ajralib chiqdi va kafedra mudiri bo’lib A.V. Gudkov 1964-1965 yillarda faoliyat yuritdi.

1965-1968 yillarda dotsent A.V. Meystrik, 1968-1970 yillarda V.E. Korotkevich kafedra mudiri lavozimida faoliyat yuritishdi. Bu yillarda kafedraning laboratoriya bazasini rivojlanitirishda L.S. Xlizov va dotsent Y.A. Smolyanitskiylar katta xissa qo’shishdi.

1970-1979 yillarda dotsent F.A. Nazarov kafedra mudiri bolib ishladilar. Dotsent F.A. Nazarov tomonidan laboratoriya bazalari yanada boyitildi:

Dotsent V.G. Strokov rahbarligida “Dispetcherlik markazlashtirish”, “Elektr manba ta’minoti”;

Dotsentlar M.M. Aliyev, YU.A. Smolnitskiy va YU.A. Polevoy rahbarligida “Avtoblokirovka va avtomatik lokomotiv signalizatsiyasi”;

Dotsent G.R. Raxmetov tomonidan “Avtomatikaning nazariy asoslari”, “Diskret qurilmalar”;

Dotsent SH.R. Xorunov rahbarligida “Temir yo’l transportida maxsus o’lchovlar” laboratoriyalari tashkil etildi.

1979-1995 yillarda dotsent G.R. Rahmetov, 1995-1998 yillarda dotsent V.G. Strokov, 1998-2001 yillar davomida dotsent Sh.R. Xorunov, 2001-2006 yillarda professor N.H. Bozorov kabi o’z soxasida yetuk olimlar kafedrani boshqarib koplab yoshlarga bilim berdilar.

Kafedraning ilmiy izlanish natijalari “O’zbekiston temir yo’llari” DATK da tadbiq etilgan. 1998 yil V.G.Strokov rahbarligida akkumulyator manbasisiz doimiy tok rel’s zanjiri va akkumulyator manba tizimisiz doimiy tok avtoblokirovka ishlab chiqildi. Hozirgi vaqtda bu tizimlar Qo’ng’irot, Buxoro, Urganch, Qarshi signalizatsiya va aloqa distansiyalarini 590 km peregonida qo’llanilib kelmoqda. Ushbu tizim tadbig’i “O’zbekiston temir yo’llari” DATK ga 70 ming AQSH dollari miqdorida iqtisodiy foyda keltirgan. Mavzu bo’yicha izlanishlar davom etmoqda va akkumulyatorsiz rels zanjirlari stansiyalarda ham qo’llanila boshlangan.

2005 yili “O’zbekiston temir yo’llari” DATK Signalizatsiya va aloqa markazi rahbarligi tomonidan o’quv jarayonida foydalanish uchun kafedra ixtiyoriga DISK-B qurilmasi taqdim etilgan.

2006 yildan 2017 yilga qadar kafedra mudiri sifatida dotsent A.R. Azizov faoliyat yuritdi. Dotsent A.R. Azizov rahbarligida “Temir yo’l transportida mikroprotsessorli qurilmalar va boshqaruv tizimlari”, bundan tashqari virtual laboratoriyalarini o’tkazish maqsadida kompyuter xonalari tashkil qilindi.

2008 yil dotsent A.R.Azizov rahbarligida “LUCH” dispetcherlik markazlashtirish tizimi chiziqli punktida telenazorat signalini shakllantirish va teleboshqarish signalini dekodlash bo’yicha mikroprotsessor qurilmasi ishlab chiqilgan.

Toshkent temir yo’l muhandislari institutida bir nechta ilmiy tadqiqot laboratoriyalari ochilgan. Ulardan biri “Signallashtirish, markazlashtirish va aloqa” ilmiy tadqiqotlar laboratoriyasi bo’lib, dotsent A.R. Azizov boshchiligida “Temir yo’l transportida avtomatika va telemexanika” kafedrasi xuzurida 2014-yili tashkil etildi. Ushbu ilmiy tadqiqot laboratoriyasida A.R. Azizov keyinchalik J.F. Kurbanov laboratoriya mudiri sifatida faoliyat olib bordilar.

2018 yil Toshkent temir yo’l muhandislari instituti (keyinchalik Toshkent davlat transport universiteti) xuzurida tashkil etilgan ilmiy darajalar beruvchi PhD.28.06.2018.T.73.01 raqamli ilmiy kengashda kafedramizning quyidagi yosh o’qituvchilari 2019-yil D.X. Rixsiyev, 2020-yil E.K. Ametova, 2021-yil F.F. Shakirova, A.A Saitov, Z.B. Toshboyev 05.08.03 – «Temir yo’l transportini ishlatish» yo’nalishi bo’yicha PhD dissertatsiyalarini muvaffaqiyatli himoya qilishdi. D.X. Baratov hamda J.F. Kurbanov shu yo’nalish bo’yicha DcS dissertatsiyalarini 2019-yil muvaffaqiyatli himoya qilishdi. Kafedramizning assistentlari A.N. Sadikov, B.B. Rahmonov, Q. Kosimovalar ushbu yo’nalish bo’yicha PhD dissertatsiya mavzulari ustidan S.T. Boltayev esa ushbu yo’nalish bo’yicha DcS dissertatsiya mavzusi ustida ilmiy izlanishlar olib bormoqdalar

Rossiya Federatsiyasining temir yo’l sohasidagi ilg’or universitetlari bilan hamkorlik tufayli kafedraning yosh o’qituvchilari D.X. Baratov, S.T. Boltayev, R.B. Abdullayevlar Peterburg davlat temir yo’l universiteti aspiranturasini tamomladilar va nomzodlik dissertatsiyasini muvaffaqiyatli himoya qilishdi. Kafedra assistentlari A.A. Raxmonberdiyev Peterburg davlat temir yo’l universiteti aspiranturasida, D.X. Ruziyev Moskva davlat temir yo’l universiteti aspiranturasida tahsil olmoqdalar.

2020-yilda O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M. Mirziyoyev tomonidan tasdiqlangan “Transport soxasida kadrlar tayyorlashni tubdan rivojlantirish chora tadbirlari to’g’risida”gi 01.02.2019 yildagi PF-5647-son qarori ijrosini taminlagan holda Toshkent temir yo’l muhandislari instituti, Toshkent avtomobil yo’llarini loyihalash, qurish va ekspluatatsiyasi instituti va Toshkent davlat texnika universitetining Aviakosmik texnologiyalari fakulteti negizida Toshkent davlat transport universiteti tashkil etildi. Shu munosabat bilan kafedraning nomi ham “Avtomatika va telemexanika” deb o’zgartirildi.

2020-yildan hozirgi kunga qadar kafedra mudiri lavozimida J.F. Kurbanov faoliyat yuritib kelmoqda.

Bugungi kunda Toshkent davlat transport universiteti O’zbekiston transport sohasi uchun raqobatbardosh yuqori malakali kadrlar tayyorlaydigan mamlakatimizdagi yetakchi oliy o’quv yurtlaridan biri hisoblanadi.

Universitet olimlari bilan temir yo’l soha mutaxassislari o’rtasidagi muvaffaqiyatli hamkorlik ilmiy-pedagogik kadrlar malakasini oshirishga, universitet moddiy bazasini mustahkamlashga xizmat qilmoqda. Universitetning «Avtomatika va telemexanika» kafedrasi 11 yildan buyon temir yo’l sohasida ta’lim texnologiyalarini ishlab chiqayotgan «NovATrans» ilmiy-ishlab chiqarish markazi bilan hamkorligi bunga misol bo’la oladi.

2020 va 2021 yillarda Jahon banki tomonidan moliyalashtiralayotgan Akademik innovatsiyalar jamg’armasi granti evaziga universitet NovATrans ilmiy-ishlab chiqarish markazidan umumiy qiymati 50 000 AQSH dollaridan ortiq bo’lgan 2 ta o’quv-laboratoriya majmuasini sotib oldi. Jumladan, 2020 yilda «O’zgaruvchan tokli elektr tortqidagi 25 Gts chastotali tarmoqlangan fazasezgir rel’s zanjirini tadqiq qilish» o’quv-laboratoriya jihozlari, 2021 yilda avtomatika va telemexanika qurilmalari ishini virtual reallikka asoslangan simulyatori yetkazib berildi va foydalanishga topshirildi.

Yangi texnologiyalar nafaqat o’quv jarayonini soddalashtirish, balki uni butunlay virtual qilish imkonini beradi va virtual raqamli sinflar kelajakda ta’lim sohasida yangi trendga aylanadi, chunki bugungi kunda ko’plab g’arb ta’lim muassasalari raqamli sinflarni tashkil qilish uchun VR/AR texnologiyalaridan keng foydalanmoqda.

Kafedra a’zolari doimiy ravishda ilmiy-tadqiqot va ilmiy-uslubiy ishlar bilan shug’ullanib keladi. Ilmiy-tadqiqot ishlarining asosiy yo’nalishi tejamli texnologiyalar, temir yo’l avtomatika va telemexanika mikroprotsessorli qurilmalari va boshqaruv tizimlarini yaratish, ularni tashqi ta’sirlarga chidamliligini tekshirish va murakkab elektrotexnik tizimlarni tadqiq etish hisoblanadi.

Kafedra a’zolari O’zbekiston temir yo’llarida tez yurar hududlar uchun me’yoriy hujjatlarni ishlab chiqishda faol qatnashmoqdalar.

Xozirgi kunda “Avtomatika va telemexanika” kafedrasi mudiri bo’lib DcS dotsent J.F. Kurbanov, xona mudiri N.Raximov va laborantlar B.G’. Ergashev, E.G. Xo’jamqulov, E.B. Joniqulov faoliyat yuritmoqdalar.

Kafedradagi professor-o’qituvchilarining tarkibi 26 tani tashkil etadi, ulardan asosiy shtatda 15 ta, o’rindosh shtatda 9 ta va soatbay shtatda 2 ta pedogog xodimlar o’z faoliyatlarini yuritadilar.

Kafedra o’qituvchilari tomonidan o’nlab ilmiy maqolalar bosmadan chiqarilgan, ixtiroga mualliflik huquqi va patentlar olingan. Kafedraning ilmiy izlanishlarida talaba va magistrantlar jalb qilinadilar.