TDTU

Oliy matematika

Kafedra tarixi

Respublika transport sohasi uchun yuqori malakali kadrlar tayyorlash, tizimni ilg’or xorijiy tajriba va xalqaro standartlar asosida tubdan takomillashtirish, ta’lim jarayoniga o’qitishning innovatsion uslublari va axborot texnologiyalarini keng joriy etish hamda sohaning ilmiy salohiyatini yanada oshirish maqsadida mamlakatimiz Prezidentining 2020 yil 4 may kuni

«Transport sohasida kadrlar tayyorlash tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida» gi Qarori qabul qilindi.

Qarorga ko’ra, Toshkent temir yo’l muhandislari instituti, Toshkent avtomobil yo’llarini loyihalash, qurish va ekspluatatsiyasi instituti hamda Toshkent davlat texnika universitetining aviakosmik texnologiyalari fakulteti birlashtirilib, 2020 yil 2 sentyabr kuni Toshkent davlat transport universiteti tashkil qilindi.

Toshkent davlat transport universiteti Umumta’lim fakultetida Toshkent temir yo’l muhandislari instituti “Oliy matematika” kafedrasi va Toshkent avtomobil yo’llarini loyihalash, qurish va ekspluatatsiyasi instituti “Matematika” kafedrasi birlashtirilib, “Oliy matematika” kafedrasi tashkil etildi. Ana endi avvalgi kafedralar faoliyati va tarixiga to’xtalamiz:

Kafedraga 1931 yili asos solingan. Kafedra tashkil qilingan davrdan buyon unga dotsentlar A.M.Nikolayev, V. Ye. Slivinskiy, professorlar A.A.Kulakov, R.Ya.Suncheleyevlar rahbarlik qilishgan. Uzoq yillar davomida, 1971 yildan 2007 yilgacha kafedrani O’zbekiston respublikasida xizmat ko’rsatgan fan arbobi, O’zRFA akademigi, professor Aleksandr Fyodorovich Lavrik boshqargan va kafedrada ilmiy-pedagogik, ijodiy, inoq kollektiv jamlashga erishgan.

Turli yillari kafedrada matematika sohasida mashhur bo’lgan olimlar: professorlar A. Ortiqboyev, I. G’. G’aniyev, F. A. Sukochev, dotsent K. M. Muxamedov, dotsentlar, f.-m.n. V. A. Glaznev, A. F. Zolin, L. A. Zolina, M. S. Sagitov, I. V. Polyakov, texnika fanlari nomzodlari, dotsentlar S. M. Bershadskiy, I. S. Teplitskiy, N. Ye. Reshetov, katta o’qituvchilar N. A. Fuksman, Z. G. Marchukova, V. L. Bochkareva, M. E. Ikromova, L. G. Jukova, F. R. Nuriddinov, A. T. To’raqulov va boshqalar ishlagan.

Kafedrada olib borilgan asosiy ilmiy tadqiqotlar zamonaviy fundamental tadqiqotlarning analitik sonlar nazariyasi, funktsional analiz, ehtimollar nazariyasi, zamonaviy geometriya masalalari, differentsial tenglamalar va ularning tatbiqlari kabi sohalarini o’z ichiga oldi.

Bir necha o’n yillar davomida kafedraning ilmiy tadqiqotlari sifatida analitik sonlar nazariyasi muhim o’rin egalladi. Bu sohada A. F. Lavrik tomonidan 100 dan ortiq ilmiy ishlar chop etildi. Ularning ko’pchiligi ingliz tiliga tarjima qilindi va bir necha marta Amerika matematika jamiyati tomonidan qayta nashr qilindi. A. F. Lavrikning ilmiy xizmatlari keng jamoatchilik tomonidan tan olindi va unga A. A. Markov nomidagi xalqaro mukofot berildi, 2000 yili esa O’zbekiston Fanlar Akademiyasining haqiqiy a’zosi etib saylandi.

Kafedrada olib borilayotgan ilmiy tadqiqotlarning yana bir turkumi funktsional analiz va uning boshqa yo’nalishlar bilan bog’liq izlanishlarga ta’luqlidir. Bu sohaning mamlakatimizda rivojlanishiga kafedra professorlari I. G’. G’aniyev, A. A. Raximov, dotsentlari M. A. Berdiqulov, B. S. Zokirov va D. B. Eshmamatovalarning ilmiy ishlari katta xissa bo’lib qo’shilayotganini e’tirof etish mumkin. Olgan natijalari, respublikamizda va chet ellarning nufuzli jurnallarida chop etgan ilmiy maqolalari tufayli kafedraning bu olimlari nafaqat yurtimizda, balki uning uzoq sarhadlarida ham taniqli matematiklar bo’lishdi.

Professor A. Ortiqboyev, dotsentlar A. M. Karimov, B. T. Egamberdiyev, K.U Ataxanov, L. J. Sharipova, R. Sh. Isanov va katta o’qituvchi F. R. Nuriddinovlar tomonidan olib borilgan ilmiy tadqiqotlar tufayli zamonaviy geometriya masalalari, diskret matematika, analitik sonlar nazariyasi, ehtimollar nazariyasi, matematik fizika va mexanikaning differentsial tenglamalari, kompleks o’zgaruvchili funktsiyalar nazariyasi kabi sohalarida sezilarli yutuqlarga erishildi.

Mustaqillik yillari kafedra a’zolari tomonidan 2 ta doktorlik, 2 ta nomzodlik dissertatsiyalari himoya qilindi va bitta doktorlik dissertatsiyasi tayyorlandi. Kafedra matematikaning turli sohasi bo’yicha yuqori malakali mutaxassislar bilan kengaydi. Kafedrada fizika – matematika fanlari doktori, professor A. Ortiqboyev rahbarligida ilmiy seminar ish yurita boshladi. O’zbekiston respublikasi OAQ qarori bilan «Toshkent temir yo’l muhandislari instituti»ga, Oliy matematika kafedrasi asosida, fizika – matematika fanlari doktori va fizika – matematika fanlari nomzodi ilmiy darajasini olish uchun tavsiya qilingan dissertatsiyalarga taqriz berish huquqi berildi va institut yetakchi tashkilotlar ro’yxatiga kiritildi.

Kafedra olimlari ilmiy ishlar olib borish qatori ilmiy va pedagogik kadrlar tayyorlash bo’yicha ham ko’p vazifalarni amalga oshirmoqdalar. Xususan, professor A. Ortiqboyev tomonidan 3 ta, professor I. G’. G’aniyev tomonidan bitta fizika-matematika fanlari nomzodi tayyorlangan.

Kafedra olimlari mamlakatimizda matematikaning targ’ibot ishlariga va matematik ta’lim saviyasini, sifatini oshirishga ham katta e’tibor qaratishmoqda. Bu yo’nalishda olib borilgan ishlar qatoriga A. Ortiqboyevning D. D. Sokolov bilan hamkorlikda yozgan «Геометрия «в целом» в плоском пространстве–времени» Toshkent, Fan, 1991, 180 b. monografiyasini, A. A. Raximovning, Sh. A. Ayupov, Sh. M. Usmanovlar bilan hamkorlikda yozgan, ingliz tilida chop etilgan «Jordan, Real and Lie Structures in Operator Algebras» The Book: Klywer Academic Publisher, MAIA, 1997, V.418, 235 p. monografiyasini, shuningdek, I. G’. G’aniyevning «Исследования по функциональному анализу», Moskva, Nauka, 2006 kitobiga kiritilgan, panjaralarning o’lchovli qatlamlari nazariyasiga doir salmoqli maqolasini qo’shish mumkin.

Kafedra o’qituvchilari ko’plab ilmiy-metodik ishlar muallifi hisoblanishadi. Shulardan I. G’. G’aniyevning (X. T. Mansurov, R. N. G’anixo’jayevlar bilan hamkorlikda) lotin alifbosida yozilgan, 2007 yili Oliy va o’rta maxsus ta’lim Vazirligi grifi ostida nashr qilingan «Ehtimollar nazariyasi va matematik statistika» o’quv qo’llanmasini, 2008 yilda shu mualliflar tomonidan nashr qilingan «Differentsial tenglamalar va qatorlar» o’quv qo’llanmasini, M. A. Berdiqulovning (A. S. Yunusov, S. I. Afonina, D. I. Yunusovalar bilan hamkorlikda) yozgan «Qiziqarli matematika va olimpiada masalalari». Akademik litsey, kasb hunar kollejlari uchun qo’llanma. «O’qituvchi». Tashkent. 2007. 216 b. kitobini keltirish mumkin.

Kafedra olimlari ko’plab Xalqaro ilmiy anjumanlar, konferentsiyalarda faol ishtirok etib kelishadi. I. G’. Ganiyev, B. S. Zokirov, M. A. Berdiqulov va A. A. Raximovlar 2003 yildan 2009 yillar oralig’ida Rossiya Fanlar akademiyasining Janub matematika instituti, Janub federal universiteti, iqtisod va servis Rossiya-Janub davlat universiteti tomonidan tashkil qilinadigan «Poryadkoviy analiz i smejniye voprosi matematicheskogo modelirovaniya» an’anaviy Xalqaro konferentsiyasida bir necha marta ishtirok etishgan. I. G’. G’aniyev bu konferentsiya tashkiliy qo’mitasinig a’zosi edi. A. F. Lavrik va F. R. Nuriddinov 2001 yili Tula shahrida (Rossiya) bo’lib o’tgan «Современние проблеми теории чисел и её приложения», IV Xalqaro konferentsiyada o’z ma’ruzalari bilan qatnashishdi.

Kafedraning qator o’qituvchilari o’zlarining pedagogik faoliyatlarini va sermahsul ilmiy tadqiqotlarini katta jamoatchilik ishlari bilan birga olib borishdi. M. A. Berdiqulov respublikamizda nashr qilinadigan «Fizika, matematika va informatika» ilmiy-uslubiy jurnalda ma’sul kotib vazifasini bajardi. Kafedraning ko’p a’zolari Qurilish fakultetida guruh murabbiylari vazifasini bajarib, talabalarni tarbiyalash yuzasidan katta ishlarni amalga oshirishdi.

Kafedrada uslubiy-metodik ishlar sohasida ham katta ishlar bajariladi. Oliy matematika kursining turli bo’limlari bo’yicha semestr ishlarini bajarishga yordam beruvchi uslubiy qo’llanmalar chop etilgan. Asosiy e’tibor talabalarning o’tilayotgan materiallarga tayyorgarligiga doir va ularning bilimlarini tekshirish uchun oraliq hamda yakuniy nazoratlarga tayyorlash yuzasidan olib borilayotgan ishlarga aloqador uslubiy qo’llanmalarga qaratilgan. Olib borilgan ishlar natijasi kafedra xodimlari tomonidan nashr qilingan o’quv-metodik ishlarda o’z aksini topgan.

Faxriy kafedra mudirlari:

Aleksandr Fyodorovich Lavrik

05.11.1927 da tug’ilgan, 28.05.2010 da vafot etgan;

1967 yildan 2007 yilgacha TTYMI da faoliyat yuritgan;

1969 yildan 2007 yilgacha “Oliy matematika” kafedrasida kafedra mudiri lavozimida faoliyat yuritgan;

rahbarlik davrida fakultet va shaxsiy yutuqlari xususida axborot:

1967 yilda “Fункциональные и приближенные функциональные уравнения функций Дирихле” mavzusi bo’yicha doktorlik dissertatsiyasini himoya qilgan. 1974 yilda A.A.Markov nomli mukofot sovrindori bo’lgan (Приближенные функциональные уравнения для дзета-функций). 1977 yilda “O’zbekiston faxriy fan arbobi” unvoniga erishgan. 1987 yilda “Faxriy temiryo’lchi” unvoniga erishgan. 1989 yilda O’zbekiston fanlar akademiyasiga muxbir-a’zo bo’lgan, hamda 2000 yilda akademik bo’lgan. Bundan tashqari, SSSR hamda O’zbekiston miqyosida 10ta medal sohibi bo’lgan. Qo’l ostidagi shogirdlaridan olti nafari doktorlik, o’n nafari esa fan nomzodligi dissertatsiyalarini himoya qilganlar.

G’aniyev Inomjon G’ulomjonovich

26.09.1959 da tug’ilgan, 18.02.2017 da vafot etgan;

1987 yildan 2011 yilgacha TTYMI da faoliyat yuritgan;

2007 yildan 2011 yilgacha “Oliy matematika” kafedrasida kafedra mudiri lavozimida faoliyat yuritgan;

rahbarlik davrida fakultet va shaxsiy yutuqlari xususida axborot:

1990 yilda “Интегральное представление линейных операторов” mavzusi bo’yicha fan nomzodligi dissertatsiyasini himoya qilib, fizika-matematika fanlari nomzodi ilmiy darajasini olgan. 2002 yilda “Измеримые расслоения решеток и некоммутативных-пространств и их приложения” mavzusi bo’yicha doktorlik dissertatsiyasini himoya qilgan. G’aniyev Inomjon G’ulomjonovich bir qancha xalqaro ilmiy konferentsiyalarda ishtirok etgan. 2004-2011 yillarda Rossiya fanlar akademiyasining Janubiy matematika instituti (Vladikavkaz shaxri) va Janubiy federal universiteti (Rostov Donda shaxri) tomonidan har yili o’tkaziladigan xalqaro ilmiy konferentsiya tashkiliy qo’mitasining doimiy a’zosi bo’lib kelgan. 2011 yil avgust oyida Malayziya xalqaro islom universitetidan professor lavozimida ishlash uchun taklif olgan va muhandislik fanlari kafedrasida 2016 yil o’rtalariga qadar ishlagan.

Quyidagi fanlar o’qitiladi

Ekonometrika;
Muhandislar uchun matematika;
Oliy matematika;
Moliyaviy matematika;
Iqtisodchilar uchun matematika.

Kafedra tarkibida quyidagi ta’lim yo’nalishlari mavjud

Matematik injiniring(transport);
Iqtisodiyot(matematik iqtisodiyot).

Ilmiy faoliyat

M.A.Berdiqulov, D.B.Eshmamatova “Matematika 1” -2017 yil.
M.A.Berdiqulov, D.B.Eshmamatova “Matematika 2”- 2018 yil.
A.Artikbayev, M.Toshmatova “Kombinatorika va graflar nazariyasi” – 2019 yil.
J.Azimov, L.Sharipova, F.Nuriddinov “Oliy matematikadan masalalar to'plami (Extimolliklar nazariyasi va matematik statistika)” -2019 yil.
I.G'.G'aniyev, D.B.Eshmamatova, A.M.Karimov, F.R.Nuriddinov, E.A.Mirsalixov, A.A.Eshqobilov “Oliy matematikadan masalalar to'plami” – 2020 yil.
Sh.Narimov, D.B.Eshmamatova “Oliy matematika (birinchi qism)” -2020 yil.