TDTU

Avtomobil yo’llarini qurish va eksplutatsiya qilish

Kafedra tarixi

Avtomobil yo‘li — transport vositalari harakatlanishi uchun mo‘ljallangan, ularning belgilangan tezlikda, og‘irlikda, o‘lchamlarda muttasil va xavfsiz harakatlanishini ta’minlaydigan muhandislik inshootlari majmuasi, shuningdek ushbu majmuani joylashtirish uchun berilgan yer uchastkalari va majmua ustidagi belgilangan doiradagi bo‘shliq.

O‘zbekiston Respublikasida bugungi kunda 98 % ga yaqin yo‘lovchilar va 88 % dan ko‘proq yuklar avtomobil yo‘llari orqali tashilmoqda. Avtomobil yo‘llari Respublika iqtisodiyotini tayanchi va uni rivojlantirishning asosiy ustivor yo‘nalishlardan hisoblanadi. Respublika iqtisodiyotini rivojlantirish bevosita avtomobil yo‘llari tarmog‘ini rivojlantirish bilan bog‘liqdir. Rivojlangan davlatlar iqtisodiyotni rivojlantirish uchun birlamchi masala sifatida yo‘l tarmog‘ini belgilashgan. Bugungi kunda dunyoning birinchi iqtisodiyoti hisoblangan AQSHda 6586610 km yo‘l tarmog‘i, ikkinchi bo‘lgan Xitoyda 4356200 km yo‘l tarmog‘i, rivojlangan Yaponiyada 1210251 km yo‘l tarmog‘i mavjuddir. Yaponiya yo‘l tarmog‘i zichligi 3,2 km/km2 ni tashkil qiladi, agarda hududi Yaponiyaga nisbatan 1,19 marta katta bo‘lgan O‘zbekiston bilan solishtirsak, O‘zbekistonda 184000 km yo‘l tarmog‘i mavjud, uning zichligi 0,40 km/km2 ni, yaʼni Yaponiyaga nisbatan 8 marotaba kamdir. O‘zbekistonda avtomobil yo‘llari tarmog‘ining ekspluatatsion holatining qoniqarsizligi sababli transport-ekspluatatsion xarajatlar oshishib bormoqda va bu yo‘qotishlar YAIM ning 1% ga yaqindir. Bugungi kunda avtomobil yo‘llari sohasida 6500 ga yaqin muhandis-texnik xodimlar ishlaydi, shundan 30 % ga yaqini yo‘l sohasi mutaxassisligiga ega emas. Hozirda avtomobil yo‘llari sohasi uchun kadrlar tayyorlash, ularni malakasini oshirish va qayta tayyorlash dolzarb masaladir.

Hozirda 10 ga yaqin Prezident farmon va qarorlaridagi avtomobil yo‘llari tarmog‘ini tubdan yaxshilash, rivojlantirish va takomillashtirish uchun avtomobil yo‘llari sohasiga yuqori malakali va raqobatbardosh mutaxassislarni tayyorlash, sohadagi muhandis-texnik xodimlarni zamonaviy talablar va ilg‘or xorijiy tajribalar asosida malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash, avtomobil yo‘llari sohasida ilmiy-tadqiqot ishlarini rivojlantirish vazifalarini ijrosini taʼminlash bugungi kunning dolzarb vazifalaridan hisoblanadi. Buning uchun Toshkent davlat transport umiversiteti tarkibida “Avtomobil yo‘llarini qurish va ekspluatatsiya qilish” kafedrasi faoliyat yuritishi juda muhimdir. Hammamizga birday maʼlumki, barcha muammolarni mutaxassis kadrlar hal qiladi.

1956-yili O‘rta Osiyo Politexnika institutining (hozirgi I.Karimov nomidagi TDTU) “Qurilish fakulteti” tasarrufida “Avtomobil yo‘llari” mutaxassisligi ochildi va 1958 yili “Avtomobil yo‘llari” kafedrasi tashkil etildi. 1971 yili “Avtomobil yo‘llari” kafedrasi ikkiga ajralib: “Avtomobil yo‘llarini qidirish va loyihalash” va “Avtomobil yo‘llarini qurish texnologiyasi va ekspluatatsiyasi” kafedralari faoliyat ko‘rsata boshladi. 1972 yilda Toshkent avtomobil yo‘llar instituti tashkil etildi. 1994 yildan boshlab “Avtomobil yo‘llarini qidirish va loyihalash” va “Avtomobil yo‘llarini qurish texnologiyasi va ekspluatatsiyasi” kafedralari birlashtirilib “Avtomobil yo‘llari” kafedrasi faoliyat ko‘rsatdi. 1995 yilda “Aerodromlar va aeroportlar” kafedrasi tashkil etildi. 2005 yil “Avtomobil yo‘llari” va “Aerodromlar va aeroportlar” kafedralari birlashtirilib, “Avtomobil yo‘llari va aerodromlar” kafedrasi tashkil etildi. 2013 yil 2 sentabrdan “Avtomobil yo‘llari va aerodromlar” kafedrasi ikkita kafedraga ajratilib, “Avtomobil yo‘llari va aerodromlarni loyihalash” va “Avtomobil yo‘llari va aerodromlarni qurish, ekspluatatsiya qilish” kafedralari tashkil etildi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016 yil 26 avgustdagi “Avtomobil yo‘llarini loyihalash, qurish va ekspluatatsiyasi sohasida kadrlar tayyorlashni takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-2580-son qarori hamda ushbu qarorni ijrosini ta’minlash maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2016 yil 29 avgustdagi 362 sonli buyrug‘i bilan Toshkent avtomobil yo‘llar instituti qayta tashkil etilib, Toshkent avtomobil yo‘llarini loyihalash, qurish va ekspluatatsiyasi instituti tashkil etildi.

Ushbu qaror asosida Toshkent avtomobil yo‘llarini loyihalash, qurish va ekspluatatsiyasi instituti “Avtomobil yo‘llari va inshootlarini loyihalash va qurish” fakulteti tassarufida “Avtomobil yo‘llari va aerodromlarni qurish, ekspluatatsiya qilish” kafedrasi tashkil etildi. 2017 yil 2 sentabrdan kafedra “Avtomobil yo‘llarini qurish va ekspluatatsiya qilish” kafedrasi nomiga o‘zgartirildi. Kafedrani 2020 yil 29 avgustga qadar t.f.n., professor A.X.O‘roqov boshqarib keldi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 4-maydagi PQ-4703-sonli “Transport sohasida kadrlar tayyorlash tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori bilan Transport vazirligi, Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi hamda “O‘zbekiston temir yo‘llari” aksiyadorlik jamiyatining Toshkent temir yo‘l muhandislari instituti, Toshkent avtomobil yo‘llarini loyihalash, qurish va ekspluatatsiyasi instituti hamda Toshkent davlat texnika universitetining aviakosmik texnologiyalari fakulteti negizida Toshkent davlat transport universiteti tashkil etildi. Shu munosabat bilan kafedra nomi “Avtomobil yo‘llarini qurish va ekspluatatsiya qilish” dan “Yo’l muhandisligi” ga, 2021 yilda esa yana “Avtomobil yo‘llarini qurish va ekspluatatsiya qilish” kafedrasi nomi bilan qayta nomlandi va hozirda ushbu nom bilan faoliyat yuritib kelmoqda.

Bundan tashqari “Avtomobil yo’llarini qurish va ekspluatatsiya qilish” kafedrasi Shvetsariya Qqirollik Universiteti, Birmingem universiteti, MDH dagi nufuzli oliy ta’lim muassalari bo’lgan MAYI (МАДИ) hamda BMTU (БНТУ) bilan doimiy aloqalarni yo’lga qo’ygan. Ushbu hamkorliklar doirasida qo’shma o’quv dasturlari tashkil etilgan, ilmiy loyihalar amalga oshirilgan va yangi adabiyotlar yaratilgan.

Xozirgi vaqtda kafedrada 25 ta asosiy shtatda va 24 ta o‘rindosh professor-o‘qituvchi faoliyat yuritmoqda. Ularning 6 tasi dotsent 4 tasi professor 19 ta katta o‘ituvchi va 20 ta assistent.

Kafedra qoshida Xalqaro ISO 17025 standartiga muvofiq faoliyat olib boradigan, texnik jihatdan vakolatli va mustaqil, “AVTOYO’LSIFAT”sinov laboratoriyasi faoliyat yurutadi. AVTO‘LSIFAT sinov laboratoriyasi sifatli va zamonaviy qurilmalar, yuqori aniqlikdagi o‘lchov vositalari bilan jixozlangan bo’lib, sinovlar avtomobil yo’llari qurilishida muvofiqlikni baholash sohasida yuqori malakaga ega bo’lgan mutaxassislar tomonidan o‘tkaziladi. “AVTOYO‘LSIFAT” sinov laboratoriyasi «Avtomobil yo’llarini qurish va ekspluatatsiya qilish” kafedrasining yetakchi olimlari bilan hamkorlikda avtomobil yo‘llari soxasidagi mavjud muammolar yechimiga qaratilgan ilmiy loyihalarni amalga oshirishda asosiy funksiyalardan birini bajaradi.

Laboratoriyada o’tkazilgan ilmiy-tadqiqot ishlari doirasida bugungi kunga qadar quyidagi ishlar amalga oshirildi:

Asfaltbeton qorishmalari bo’yicha olib borilayotgan ilmiy-tadqiqot ishi doirasida «A» turdagi mayda donali, issiq, zich asfaltbeton qorishmasi mineral tarkibini tanlashning kompyuter dasturi ishlab chiqildi va bu uchun intellektual mulk agentligidan mualliflik guvohnomasi (№ DGU 06514) olindi.

“Yo’l poyining zichlanganlik darajasini baholashni takomillashtirish” magistrlik dissertastiyasi mavzusi doirasida o’tkazilgan barcha dala va laboratoriya sinov ishlari avtoyo’lsifat sinov laboratoriyasida o’tkazildi. Natijada yo’l poyining zichlanganlik darajasini zamonaviy qurilmalarda baholash bo’yicha tavsiyalar ishlab chiqildi. Shuningdek ushbu mavzu doirasida Yo’l poyining zichlanganlik koeffistientini grunt namligi va «Terratest 5000 BLU» qurilmasi yordamida aniqlangan elastiklik moduli orqali hisoblash dasturi ishlab chiqildi va bu uchun intellektual mulk agentligidan mualliflik guvohnomasi (№ DGU 06703) olindi.

Quyidagi fanlar o’qitiladi

Qurilish ekologiyasi;
Yo'l sohasi telematikasi;
Yo'l qurilish materiallari;
Hayot faoliyati xavfsizligi;
Yo'l aktivlarini boshqarish;
Avtomobil yo'llarini qurish;
Avtomobil yo'llari muhandisligi;
Avtomobil yo'llari arxitekturasi;
Avtomobil yo'llari muhandisligi;
Muhandislik ijodkorligi asoslari;
Avtomobil yo'llari diagnostikasi;
Maxsus fanlarni o'qitish metodikasi;
Avtomobil yo'llari va shahar ko'chalari;
Avtomobil yo'llarida harakat xavfsizligi;
Avtomobil yo'llarining rivojlanish tarixi;
Avtomobil yo'llarida geoaxborot tizimlari;
Avtomobil yo'llarini ekspluatatsiya qilish;
Avtomobil yo'llari sohasidagi me'yoriy hujjatlar;
Avtomobil yo'llari qurilishida sifatni boshqarish;
Avtomobil yo'llarini obodonlashtirish va jihozlash;
Avtomobil yo'llarini qurish va ekspluatatsiya qilish;
Avtomobil yo'llarida harakat xavfsizligini tashkil etish;
Aerodromlarni loyihalash, qurish va ekspluatatsiya qilish;
Avtomobil yo'llarini ta'mirlash va saqlash texnologiyalari;
Avtomobil yo'llarini loyihalash, qurish va ekspluatatsiya qilish;
Avtomobil yo'llari qurilishida zamonaviy materiallarni qo'llash;
Yo'l qurilish ishlarini tashkil etish, boshqarish va nazorat qilish;
Avtomobil yo'llarining transport-ekspluatatsion ko'rsatgichlari;
Ilmiy tadqiqot metodologiyasi va eksperimentlarni rejalashtirish;
Avtomobil yo'llarini qurish va rekonstruktsiya qilish texnologiyalari;
Avtomobil yo'llari qurilishini tashkil etish boshqarish va nazorat qilish;
Avtomobil yo'llari va shahar ko'chalarini obodonlashtirish va jihozlash;
Avtomobil yo'llari va shaxar ko'chalarida harakat xavfsizligini tashkil etish;
Sementobeton yo'llar va aerodromlarni loyihalash, qurish, ta'mirlash va ekspluatatsiya qilish.

Ilmiy faoliyat

I.S., Sadikov and A.Kh., Urakov (2018) "SYSTEM APPROACH TO IMPROVEMENT AND ARRANGEMENT OF AUTOMOTIVE ROADS," The Scientific Journal of Vehicles and Roads: Vol. 2018 : Iss. 2 , Article 14. Available at: https://uzjournals.edu.uz/tayi/vol2018/iss2/14
UROKOV А. Х AN INTEGRAL ROAD ACCESSIBILITY AS A CRITERION FOR ASSESSING THE QUALITY AND CONDITION OF A ROAD NETWORK International Journal of Civil, Structural, Environmental and Infrastructure Engineering Research and Development (IJCSEIERD) ISSN (P): 2249–6866; ISSN (E): 2249–7978 Vol. 10, Issue 1, Feb 2020, 1–8
Asliddin UROKOV*, Muzaffar MAMATKULOV XI INTERNATIONAL CONFERENCE, TRANSPORT PROBLEMS, IMPACT OF MICROCLIMATE IN EXPLOITING HIGHWAYS
Sodikov Jamshid, Silyanov Valentin, Shahidov Abduboriy SCIENCE JOURNAL OF TRANSPORTATION (Ingilgiz) Optimization of pavement maintenance activities considering vehicle operating cost https://scholar.google.com/citations?user=aTF28CMAAAAJ&hl=en
Sodikov Jamshid Journal of the Eastern Asia Society for Transportation Studies, Vol. 6, pp. 1036 - 1047, 2005 COST ESTIMATION OF HIGHWAY PROJECTS IN DEVELOPING COUNTRIES: ARTIFICIAL NEURAL NETWORK APPROACH https://www.researchgate.net/publication/242419834_COST_ESTIMATION_OF_HIGHWAY_PROJECTS_IN_DEVELOPING_COUNTRIES_ARTIFICIAL_NEURAL_NETWORK_APPROACH
Sulaymon Eshkabilov, Abduvokhid Yunusov American Journal of Traffic and Transportation Engineering2018; 3(2): 24-40 Measuring and Assessing Road Profile by Employing Accelerometers and IRI Assessment Tools https://www.researchgate.net/publication/325193557_Measuring_and_Assessing_Road_Profile_by_Employing_Accelerometers_and_IRI_Assessment_Tools
Abduvokhid Yunusov Davron Riskaliev Sulaymon Eshkabilov In book: Advances in Design, Simulation and Manufacturing II, Proceedings of the 2nd International Conference on Design, Simulation, Manufacturing: The Innovation Exchange, DSMIE-2019, June 11-14, 2019, Lutsk, Ukraine Signal Processing and Conditioning Tools and Methods for Road Profile Assessment https://www.researchgate.net/publication/333655827_Signal_Processing_and_Conditioning_Tools_andMethods_for_Road_Profile_Assessment
Абдувохид Юнусов Хроника JICA Узбекистан 2018 Январь Опыт Японии в управлении и содержании дорог
Содиков Джамшид С.Н.ЯДГАРОВ Расчет затрат дорожных пользователей с использованием модели HDM - 4 RUC на примере Узбекистана Вестник Туринского политехнического университета, Выпуск 2, 2018УДК 625.7 https : // www . исследовательский портал . сеть / издание / 326655051_Расцет_затрат_дорожных_пользователей_с_использованием_моделей_ХДМ - 4_РУК_на_примере_Узбекистана
Турсоат АМИРОВ, Сухроб РАХМАТОВ Повышение долговечности дорожно-бетонных и железобетонных изделий XI МЕЖДУНАРОДНАЯ КОНФЕРЕНЦИЯ • ТРАНСПОРТНЫЕ ПРОБЛЕМЫ 2019 http://sladkowski.com/uploads/publications/399/388b.pdf
Адильходжаев Анвар Амиров Турсоат КЛЕЙНЫЕ КОМПОЗИЦИИ НА ОСНОВЕ ХЛОРСУЛЬФОНИРОВАННОГО ПОЛИЭТИЛЕНА ДЛЯ ЗАЩИТЫ БЕТОНА И ЖЕЛЕЗОБЕТОННЫХ ИЗДЕЛИЙ Европейское научное обозрение № 9–10 2018 Сентябрь – Октябрь Том 1 http://ppublish.org-T1.pdf
Адильходжаев Анвар Амиров Турсоат НОВЫЕ МЕТОДЫ ПОВЫШЕНИЯ ДОЛГОВЕЧНОСТИ ДОРОЖНЫХ БЕТОННЫХ И ЖЕЛЕЗОБЕТОННЫХ ИЗДЕЛИЙ Европейское научное обозрение № 9–10 2018 Сентябрь – Октябрь Том 1 http://ppublishing.org/upload/iblock/be1/ESR_9-10_2018
Амиров Турсоат Джуммаевич, Зафаров Олмос Зафарович, Юсупов Джахонгир Маратович Трещины на асфальтобетонных покрытиях: причины образования и отрицательные последствия Молодой ученый №6 (110) март-2 2016 г. https :// молух . ru / архив /110/26507/
Джалилов Абдулахат Турапович, Карабаев Абдижаббар Мелиевич, Амиров Турсоат Джуммаевич, ИАП 05604 Способ защиты бетонных и железобетонных изделий Агентство интеллектуальной собственности Республики Узбекистан ОФИЦИАЛЬНЫЙ БЮЛЛЕТЕНЬ http://paxtasanoatilm.uz/wp-content/
Джалилов Абдулахат Турапович, Карабаев Абдижаббар Мелиевич,, Амиров Турсоат Жуммаевич, ИАП 05605 Сопровождение охраны бетонных и железобетонных изделий Республики Узбекистан Агентство интеллектуальной собственности ОФИЦИАЛЬНЫЙ БЮЛЛЕТЕНЬ
Разработана компьютерная программа подбора минерального состава мелкозернистой, горячей, плотной асфальтобетонной смеси типа «А», на что получено авторское свидетельство Агентства по интеллектуальной собственности (№ ДГУ 06514)
Разработана программа расчета с использованием модуля упругости, определяемого с помощью прибора Terratest 5000 BLU, на что имеется авторское свидетельство Агентства интеллектуальной собственности (№ ДГУ 06703)