TDTU

Texnosfera xavfsizligi

Kafedra tarixi

TDTU Tansport tizimlarni boshqaruvi fakulьtetining «Texnosfera xavfsizligi» kafedrasi to’g’risida so’z yuritganda, mazkur kafedra “Mehnat muhofazasi” nomi bilan 1961 yilda tashkil etilgan. Kafedraning birinchi mudiri O’zbekiston SSRda hizmat ko’rsatgan muhandis, dotsent V.I. Ishimbayev bo’lgan. U 1974 yilgacha kafedrani boshqargan. Keyinchalik kafedrani dotsent Sh.N. Normatov (1974-1984 yy.), A. Ya. Segal (1984-1989 yy.), professor R.Ya. Yakubovalar boshqargan. Kafedra faoliyatiga katta o’qituvchilar A.I. Dudko, M.F. Kovalьchuk va boshqalar o’z hissalarini qo’shgan.

“Mehnatni muhofaza qilish” fani ta’lim jarayoniga 1957 yildan boshlab joriy qilingan. 1986 yildan boshlab “Tashish jarayonini boshqarish” fakulьtetida yangi fanlarni o’qitish boshlandi. Bular “Ergonomika asoslari va muhandislik psixologiyasi”, 1988 yildan “Amaliy texnika xavfsizligi”, 1989 yildan esa “Ekologiya asoslari” fanlaridir. Kafedra ekologik muhitni yaxshilash, ishlab chiqarishdagi shikastlanishlarni kamaytirish bo’yicha ilmiy-tadqiqot va o’quv-uslubiy ishlarni olib borgan. Shuningdek O’TV (o’quv texnik vositalar) dan foydalanish bo’yicha ixtisoslashgan auditoriyalar tashkil qilinib, yong’in va elektr xavfsizligi xonalari yangi o’lchov asboblari bilan jihozlangan.

1977 yilgacha kafedra asosan davlat byudjeti mavzularida ilmiy-tadqiqot ishlarini olib bordi. 1977 yildan boshlab kafedra xodimlari xo’jalik shartnomalari bo’yicha ilmiy-tadqiqot ishlarini olib borishni boshladilar. Orenburg, Aris, Toshkent yuk bekati, Xovast, Qo’qon va boshqa shu kabi yirik temir yo’l bekatlari ishchi-hodimlarining mehnat sharoitlarini yaxshilash bo’yicha bir qator ilmiy-tadqiqot va loyihalashtirish bo’yicha shartnomaviy ishlar olib borildi.

1984 yildan 1986 yilgacha kafedra yuqori tokli kontaktlarni ishlab chiqarishda kukunli metallurgiya usullaridan foydalanish imkoniyatlarini o’rganish mavzusi ustida ish olib bordi. Izlanishlar natijasida kafedra hodimlari mualliflik guvohnomalariga ega bo’ldilar. 1987 yilda temir yo’l transporti vositalaridan atmosfera havosini muhofaza qilishga qaratilgan tadqiqotlar olib borildi. “Kichik va o’rta kattalikdagi qozonxonalardan atmosferaga zararli chiqindilarni kamaytirishning ikkilamchi yonish tizimi” bo’yicha tadqiqot ishlari o’tkazilgan. Tadqiqot bir qator temir yo’l transporti ob’ektlarida olib borildi va uni faqat TCh-1 dizel lokomotiv deposining qozon agregatlarida amalda qo’llanildi. Ushbu tadqiqotni texnik jihatdan takomillashtirish respublikaning boshqa sanoat ob’ektlarida amalga oshirish davom etmoqda.

Kafedrada 1987 yildan davlat byudjeti hisobiga olib borilgan tadqiqot ishlari o’quv jarayonini takomillashtirish bu:

– “Barcha o’qitish jarayonida oliy o’quv yurtlari va texnik maktablarning talabalari va o’quvchilari ekologik ta’lim hamda tarbiyani tashkil etish” (1987-1990 yy.);

– “Barcha mutaxassisliklar talabalari uchun “Mehnatni muhofaza qilish” fanida ma’ruzalar o’qiyotganda texnik o’quv qo’llanmalardan foydalanish bo’yicha ilmiy-uslubiy tavsiyalar ishlab chiqish” dir.(1991 yildan).

1999 yildan 2004 yilgacha kafedraga t. f. n., dotsent Sh. N. Nurmatov 2004 yildan 2009 yilgacha t. f. D., professor R. X. Xalilova rahbarlik qilgan. 2010 yilda kafedra tarqatib yuborildi, fanlar esa maxsus kafedralarga topshirildi.

Kafedra Toshkent temir yo’l muhandislari instituti ilmiy kengashining 2017 yil 6 iyuldagi qarori hamda 2017 yil 25 avgustdagi Toshkent temir yo’l muhandislari instituti rektorining 490-U-son buyrug’iga asosan tashkil etilgan va o’z faoliyatini 2017-2018 o’quv yilidan «Hayot faoliyati xavfsizligi» kafedrasi nomi bilan ish boshlagan, 2020-2021 o’quv yilidan Toshkent davlat transport universitetining «Texnosfera xavfsizligi» kafedrasi nomi bilan o’z faoliyatini davom ettirmoqda.

Kelasi 2 yil ichida kafedra tomonidan o’qitilishi rejalashtirilgan fanlar:

texnogen risk va texnik tizimlar ishonchliligi

transportda mehnat muhofazasi

transportda inson faoliyati havfsizligi

ergonomika

mehnat biomexanikasi

sanoat xavfsizligi

«TEXNOSFERA XAVFSIZLIGI» KAFEDRASINING ISTIQBOL REJALARI.

yuqori malakali mutaxassislar tayyorlash jarayonida kadrlar buyurtmachilari bilan ishlarni

jadallashtirish va ular bilan uchrashuvlar tashkil etish;

oliy ta’lim muassasalarining moliyaviy mustaqilligi va barqarorligini ta’minlashga ko’maklashish

yuzasidan ilmiy laboratoriya faoliyatini tashkil etish, moddiy-texnik ta’minotini mustahkamlash;

universitetning tizimli rivojlantirish va yoshlarda boshqaruv faoliyatini takomillashtirish;

korruptsiyaga qarshi kurashish, shaffoflikni ta’minlashning ta’sirchan mexanizmlarini joriy etish;

universitetning investitsiyaviy jozibadorligini oshirish, xalqaro miqyosda tanilishi va raqobatbardoshligini ta’minlash maqsadida qo’shma ta’lim dasturi doirasida mutaxassis tayyorlash.

Ilmiy laborotoriyada olib boriladigan ilmiy tadqiqotlar sohasi va yo’nalishlari.

Texnosferaning transport segmenti xodimlarini mehnat sharoiti xavfsizligini, hayotini va sog’lig’ini saqlashni ilmiy asoslarini takomillashtirish va ta’minlashga oid texnik, tashkiliy, ijtimoiy yechimlar hamda tavsiyalar ishlab chiqish;

Texnosferaning transport segmenti xodimlari uchun qulay hayot faoliyati yaratish medodologiya (vositalari va uslublari)sini takomillashtirish;

Texnosferaning transport segmenti ob’ektlarida va ular joylashgan tabiiy muhitda tabiiy, sun’iy va antropogen tavsifdagi favqulodda vaziyatlarning yuzaga kelishi, namoyon bo’lishi va rivojlanishining qonuniyatlarini o’rganish va ilmiy asoslarini takomillashtirish;

Texnosferaning transport segmenti ob’ektlarida va ular joylashgan tabiiy muhitda favqulodda vaziyatlarni kelib chiqish va rivojlanish qonuniyalarini tahlil etish va xavfsizlikni ta’minlashga oid ilmiy asoslangan texnologik, texnik, tashkiliy, strategik va taktik chora-tadbirlar ishlab chiqish.

Quyidagi fanlar o’qitiladi

Radiatsion xavfsizlik;
Mutaxassislikka kirish;
Mehnat biomexanikasi;
Hayot faoliyati xavfsizligi;
Transportda mehnat muhofazasi;
Favqulodda vaziyatlarda xavfsizlik;
Transportda inson faoliyati xavfsizligi;
Temir yo'l transportida Mehnat muhofazasi;
Ergonomika (“inson mashina muhit” tizimi);
Temir yo'l transportida favqulodda vaziyatlar va fuqaro muhofazasi.

Ilmiy faoliyat

Abdazimov Sh.X. Memorchilik va Qurilish Muammolari. Механизм оползневого процесса, возникающие в горных районах Республики Узбекистан, Вызывающий опасность железнодорожному транспорту.
Abdazimov Sh.X. Memorchilik va Qurilish Muammolari УДК 629.039.58. O’zbekiston Respublikasida Sel va Ko’chkilarni temir yo’l infrotuzilmalar obyektlarida ta’siri taxlili
Бутунов Д.Б., Суюнбоев Ш.М., Абдиазимов Ш.Х., Икромов Г.Ш. Исследование характеристики факторов, влияюших на норму времени нахождения вагонов на сортировочной станции. УАК 656.212.5.073
S.S. Sulaymanov, R.S. Razikov, Z.SH. Tursunov, O.T. Aliyev, B.V. Krivoruchko “Hayot faoliyati xavfsizligi”, o’quv uslubiy qo’llanma. Toshkent-2020y.
Сулайманов С.С., Разиков Р.С., Криворучко Б.В., Алиев О.Т., Батирова М.М. Учебно – методическое пособие к выполнению лабораторно-исследовательских работ по дисциплине «Безопасность жизнедеятельности» для преподавателей и студентов бакалавриата всех направлений и специальностей 1 – часть Ташкент-2019г.
Sulaymanov S.S., Razikov R.S., Aliyev O.T., Tursunov Z.SH. Hayot Faoliyati Xavfsizligi o’quv uslubiy qo’llanma. Toshkent-2020y.
Abdazimov Sh.X., Nurmatov H.M., Komilov X.M. Temir yo’l transportida Fuqoro Muhofazasi. o’quv uslubiy qo’llanma Toshkent 2019y.
Abdazimov Sh.X., Batirova M.M. Mehnat Muhofazasi. UDK 65.62 o’quv uslubiy qo’llanma. Toshkent 2015y.
Abdazimov Sh.X., Maxkamov N.Y., Batirova M.M. Favqulodda vaziyatlar va fuqaro muhofazasi. UDK 355 o’quv uslubiy qo’llanma. Toshkent 2014y.